كوردي /English/عربي
یادی ڕۆژی جیهانی ئاشتی لە هەولێر و درێژەدان بە بانگەوازی خستنەڕووی یاسایی سزا جێگرەوە لە یاسادانانی نیشتمانیدا
بەبۆنەی ڕۆژی جیهانی ئاشتی کە لە ٢١ی ئەیلوولی هەموو ساڵێکدا بەڕێوەدەچێت، تۆڕی دادپەروەری بەندییەکان هەستا بە سازدانی بۆنەیەکی تایبەت لە هۆتێل ڤان ڕۆیاڵ لە شاری هەولێر. چالاکییەکە لەلایەن ڕێکخراوی لێکۆڵەر بۆ سەروەری یاسا کە یەکێکە لە ئەندامەکانی تۆڕی دادپەروەری رێکخرابوو.
ئەم ئاهەنگە ڕەنگدانەوەی ئەو باوەڕەی تۆڕەکەیە لەوەی ئاشتی جیهانی بە قووڵی پەیوەستە بە مافەکانی مرۆڤەوە، کاریگەری ئەرێنی لەسەر هەموو مافەکان هەیە، لەوانەش مافەکانی زیندانییەکان و دەستگیرکراوەکان. بەم بۆنەیەوە، تۆڕەکە ساڵانە یادی ڕۆژی جیهانی ئاشتی دەکاتەوە، ساڵانە بیرۆکەیەکی نوێ پێشکەش دەکات بۆ بەرەوپێشبردنی ئاشتی و دادپەروەری. ئەمساڵ گرنگی بە یاسایی سزا جێگرەوە درا، کە وەک چەمکی سەرەکی لە چالاکییەکانی ڕۆژی جیهانی ئاشتیدا تیشک خرایە سەر.
یاسای سزا جێگرەوە.
گەشتی داکۆکیکردن:
تۆڕی دادپەروەری بەندییەکان لە ساڵی ٢٠٠٧ەوە کە دامەزراوە، کاریان کردووە بۆ هاوتەریبکردنی یاسا نیشتمانییەکان لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان. یەکێک لە داواکارییە سەرەتاییەکانی بریتی بووە لە خستنەڕووی یاسایی سزا جێگرەوە لە یاسا نیشتمانییەکاندا. هەنگاوە سەرەکییەکانی تۆڕەکە لەم گەشتەدا بریتین لە:
لە ساڵی ٢٠٠٨: تۆڕەکە بیرۆکەی یاسایی سزا جێگرەوەی بە کۆمەڵگەی مەدەنی و ڕێکخراوە ناحکومییەکان و زانکۆکان و میدیاکان و لایەنە سیاسییەکان لە ڕێگەی سیمینار و وتار و گفتوگۆی مێزی دەورییەوە ناساند.
لە ساڵی ٢٠١١: تۆڕەکە کۆنفرانسێکی نێودەوڵەتی لە شاری هەولێر سازکرد بۆ پێداچوونەوە بە ئەزموونی وڵاتانی جۆراوجۆر لە جێبەجێکردنی سزای جێگرەوە لە یاساکانیاندا. وڵاتانی وەک ئەڵمانیا، فەرەنسا، ئەمریکا، هیندستان، لوبنان، میسر، ئوردن، نەرویج، ئوسترالیا و سوید لەگەڵ هەندێک بڕگە لە یاساکانی عێراقدا خرانەڕوو. کۆنفرانسەکە بە ڕەشنووسی پێشنیازی یاسای سزادانی جێگیرەوە کۆتایی هات، کە ڕۆژی 29ی تشرینی دووەمی 2011 بە فەرمی ئاراستەی لیژنەی یاسایی پەرلەمانی کوردستان کرا.
لە ساڵی ٢٠١٢: فاکەڵتی یاسا لە زانکۆی دهۆک کۆنفرانسێکی لەسەر ڕستەی بەدیل ڕێکخست، کە تیایدا تۆڕەکە بەشداری کرد، ئەزموونی خۆی پێشکەش کرد. دەرئەنجامی کۆنفرانسەکە پێشکەشی پەرلەمانی کوردستان کرا.
لە ساڵی ٢٠١٨ تا ٢٠٢١: تۆڕەکە چەندین لێکۆڵینەوە و لێکۆڵینەوەی لەسەر یاساکانی عێراق ئەنجامداوە، بە گرنگیدانێکی بەرچاو بە یاسایی جێگرەوە. ئەم توێژینەوەیانە یاسای سزادان، یاسای دادوەری تاوان، یاسای خۆشگوزەرانی نەوجەوانان، یاسای دژە تیرۆر و زۆر شتی تریان گرتەوە.
لە ساڵی ٢٠٢٠: تۆڕەکە دکتۆر دلێر سابر ئیبراهیمی ڕاسپارد بۆ کۆکردنەوەی لێکۆڵینەوەیەکی گشتگیر لە هەوڵەکانی بۆ کتێبێک بە ناوی “گەڕانەوەی هیوا”. سەرەڕای ئەوەش، وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە هەرێمی کوردستان ڕەشنووسی یاسای سزادانی جێگرەوە پەسەند کرد، کە ئاراستەی ئەنجومەنی شورای هەرێم کرا و دواتر ڕەوانەی حکومەتی هەرێمی کوردستان کرا بۆ پێداچوونەوە.
لە ساڵانی ٢٠٢٣ و ٢٠٢٤: تۆڕەکە هەوڵەکانی فراوانتر کرد بۆ بەغدا، کۆبوونەوەی بەرفراوانی لەگەڵ ئۆرگانەکانی حکومەت و ڕێکخراوە پەیوەندیدارەکان ئەنجامدا، لەوانە وەزارەتی داد و کۆمیسیۆنی باڵای مافی مرۆڤی عێراق و دەستەی ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیران.
ڕۆژی 21ی ئەیلولی 2024: لە چوارچێوەی ئاهەنگی ڕۆژی جیهانی ئاشتی لە شاری هەولێر، تۆڕەکە گرنگیی هێنانە ناوەوەی یاسایی جێگرەوەی لە یاسای نیشتمانیدا دووپات کردەوە. ئەم چەمکە وەک ئەوەی ڕەهەندی مرۆیی، یاسایی، ئابووری، کۆمەڵایەتی، دەروونی و خێزانیی هەبێت پێشکەش کرا، کە کاریگەریی ئەرێنی لە سەرانسەری بوارە جیاوازەکاندا پێشکەش دەکات.
ئاهەنگەکە بە وتارێکی بەخێرهاتنی ڕێکخراوی لێکۆڵەر بۆ سەروەری یاسا دەستیپێکرد، کە تیایدا جەختی لەسەر گرنگی باشترکردنی دۆخی مافی مرۆڤ بۆ دەستبەسەرکراوان و زیندانیانی عێراق کردەوە. پاشان دادوەر نادر ئەلهیرکی بەناوی دەسەڵاتی دادوەرییەوە وتارێکی پێشکەشکرد و پشتگیری دەسەڵاتی دادوەری بۆ بیرۆکەی سزای بەدیل دەربڕی.
هەروەها بەڕێز فەلاح حەسەن بەڕێوەبەری گشتی فەرمانگەی ڕێکخراوە ناحکومییەکان وتارێکی پێشکەش بە ئامادەبووان کرد و جەختی لەسەر بەردەوامبوون لە هاوتەریبکردنی یاسا نیشتمانییەکان لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان و پشتیوانی خۆی بۆ سزای جێگرەوە دەربڕی.
بەڕێز شوان سابر، سەرۆکی تۆڕی دادپەروەری زیندانییەکان، تێڕوانینێکی گشتی لە گەشتی تۆڕەکە لە داکۆکیکردن لە خستنەڕووی سزای جێگرەوە لە یاسای نیشتمانیدا پێشکەش کرد. پاشان دکتۆر دلێر سابر ڕەشنووسی یاسایەکی سەبارەت بە سزای بەدیل پێشکەش کرد، کە پێشکەشی لایەنە پەیوەندیدارەکان کرابوو.
چالاکییەکە بە گفتوگۆیەکی کراوە کۆتایی هات، کە ئامادەبووان- لەوانەش دادوەرەکان، داواکاری گشتی، نوێنەرانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەکان، پارێزەران، ئەکادیمیستەکان، پیشەییەکانی میدیا و چالاکوانانی مافی مرۆڤ- بۆچوون و پێشنیارەکانیان پێشکەش کرد. ئەم بەشدارییانە بۆ ڕەچاوکردن لە ڕەشنووسی کۆتایی یاساکەدا ئاماژەیان پێکرا.
بەرەو یاسادانانی دادپەروەرانە و مرۆیی.
تۆڕی دادپەروەری زیندانیان، بە هاوکاری لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان، بەردەوامە لە کارکردن بۆ هێنانە ناوەوەی یاسایی سزا جێگرەوە لە یاساکانی عێراقدا. ئامانج لێی دروستکردنی سیستەمێکی سزادانی مرۆڤانەتر و دادپەروەرترە کە مافەکانی مرۆڤ بپارێزێت و ئاشتی کۆمەڵایەتی بەرەوپێش ببات
Commemorating the International Day of Peace in Erbil and Continuing the Call for the Inclusion of Alternative Sentences in National Legislation
On the occasion of the International Day of Peace, which is observed on September 21 each year, the Prisoners’ Justice Network marked this day by organizing a special event at the Van Royal Hotel in Erbil. The event was coordinated by the Investigator for Rule of Law Organization, one of the network’s member organizations.
This celebration reflects the network’s belief that global peace is deeply connected to human rights, positively impacting all rights, including those of prisoners and detainees. With this in mind, the network commemorates the International Day of Peace annually, presenting a new idea each year to promote peace and justice. This year, the focus was on alternative sentences, which were highlighted as the main concept in the activities of the International Day of Peace.
Alternative Sentences: The Journey of Advocacy
Since its founding in 2007, the Prisoners’ Justice Network has worked to align national legislation with international standards. One of its primary demands has been the inclusion of alternative sentences in national laws. The network’s key steps in this journey include:
In 2008: The network introduced the idea of alternative sentences to civil society, NGOs, universities, media, and political parties through seminars, lectures, and roundtable discussions.
In 2011: The network held an international conference in Erbil to review the experiences of various countries in implementing alternative sentences in their laws. Countries such as Germany, France, the United States, India, Lebanon, Egypt, Jordan, Norway, Australia, and Sweden, along with some provisions in Iraqi laws, were presented. The conference concluded with a draft proposal for a law on alternative sentences, which was officially submitted to the Legal Committee of the Kurdistan Parliament on November 29, 2011.
In 2012: The Law Faculty at the University of Duhok organized a conference on alternative sentences, in which the network participated, presenting its experience. The conference’s outcomes were submitted to the Kurdistan Parliament.
From 2018 to 2021: The network conducted several studies and research on Iraqi laws, with a significant focus on alternative sentences. These studies covered the Penal Code, Criminal Procedure Law, Juvenile Welfare Law, Anti-Terrorism Law, and more.
In 2020: The network commissioned Dr. Dler Saber Ibrahim to compile a comprehensive study of its efforts into a book titled “The Return of Hope”. Additionally, the Ministry of Labor and Social Affairs in the Kurdistan Region adopted a draft law on alternative sentences, which was submitted to the region’s Shura Council and then forwarded to the Kurdistan Regional Government for review.
In 2023 and 2024: The network expanded its efforts to Baghdad, holding extensive meetings with government bodies and related organizations, including the Ministry of Justice, the Iraqi High Commission for Human Rights, and the Prime Minister’s Advisory Board.
On September 21, 2024: As part of the International Day of Peace celebration in Erbil, the network reiterated the importance of incorporating alternative sentences into national legislation. This concept was presented as having humanitarian, legal, economic, social, psychological, and familial dimensions, offering positive impacts across various areas.
The Event’s Activities
The celebration began with a welcoming speech by the Investigator for Rule of Law Organization, which emphasized the importance of improving the human rights situation for detainees and prisoners in Iraq. Judge Nader Al-Hirki then delivered a speech on behalf of the judiciary, expressing the judiciary’s support for the idea of alternative sentences.
Mr. Falah Hassan, Director General of the NGO Directorate, also addressed the audience, stressing the need to continue aligning national legislation with international standards and expressing his support for alternative sentences.
Mr. Shwan Saber, Chairman of the Prisoners’ Justice Network, provided an overview of the network’s journey in advocating for the inclusion of alternative sentences in national legislation. Dr. Dler Saber then presented a draft law on alternative sentences, which had been submitted to the relevant authorities.
The event concluded with an open discussion, where attendees—including judges, public prosecutors, representatives from international and local organizations, lawyers, academics, media professionals, and human rights activists—offered their opinions and suggestions. These contributions were noted for consideration in the final draft of the law.
Towards Fair and Humane Legislation
The Prisoners’ Justice Network, in collaboration with local and international stakeholders, continues to work towards incorporating alternative sentences into Iraqi legislation. The goal is to create a more humane and just penal system that upholds human rights and promotes societal peace.
إحياء اليوم العالمي للسلام في أربيل ومواصلة المطالبة بإدراج العقوبات البديلة في التشريعات الوطنية
بمناسبة اليوم العالمي للسلام الذي يصادف 21 سبتمبر من كل عام، أحيت شبكة العدالة للسجناء هذا اليوم من خلال تنظيم نشاط خاص في فندق “فان رويان” بمدينة أربيل، بتنظيم من منظمة المحقق لسيادة القانون، إحدى المنظمات الأعضاء في الشبكة.
يأتي هذا الاحتفال من منطلق إيمان الشبكة بأن السلام العالمي يرتبط ارتباطاً وثيقاً بحقوق الإنسان، ويؤثر إيجاباً على كافة الحقوق، بما في ذلك حقوق السجناء والمعتقلين. وانطلاقًا من هذا الاعتقاد، تحيي الشبكة هذا اليوم سنويًا عبر أنشطتها، حيث تطرح في كل مناسبة فكرة جديدة تعزز مبادئ السلام والعدالة. وفي هذا العام، كانت العقوبات البديلة هي الفكرة الرئيسية التي تم تسليط الضوء عليها ضمن فعاليات اليوم العالمي للسلام.
العقوبات البديلة: رحلة المطالبة
منذ تأسيسها في عام 2007، عملت شبكة العدالة للسجناء على مواءمة التشريعات الوطنية مع المعايير الدولية، وكان أولى مطالبها إدراج العقوبات البديلة ضمن التشريعات الوطنية. وتمثلت أهم الخطوات التي اتخذتها الشبكة في هذا المسار في الآتي:
في عام 2008: طرحت الشبكة فكرة العقوبات البديلة على المجتمع المدني، والمنظمات غير الحكومية، والجامعات، والإعلام، والأحزاب السياسية، وذلك عبر ندوات ومحاضرات وطاولات مستديرة.
في عام 2011: عقدت الشبكة مؤتمرًا دوليًا في أربيل لاستعراض تجارب الدول المختلفة في مجال العقوبات البديلة. عُرضت خلاله تجارب من دول مثل ألمانيا، فرنسا، أمريكا، الهند، لبنان، مصر، الأردن، النرويج، أستراليا، والسويد، بالإضافة إلى بعض الحالات في القوانين العراقية. انتهى المؤتمر بإعداد مسودة مشروع قانون للعقوبات البديلة، قُدم رسميًا إلى اللجنة القانونية في برلمان كوردستان بتاريخ 29 نوفمبر 2011.
في عام 2012: نظمت كلية القانون في جامعة دهوك مؤتمرًا عن العقوبات البديلة، شاركت فيه الشبكة لعرض تجربتها، وتم تقديم مخرجات المؤتمر إلى برلمان كوردستان.
في الأعوام 2018 – 2021: أعدت الشبكة عدة دراسات وأبحاث حول القوانين العراقية، كان للعقوبات البديلة نصيب مهم فيها، وشملت قانون العقوبات وقانون أصول المحاكمات الجزائية وقوانين مكافحة الإرهاب ورعاية الأحداث وغيرها.
في عام 2020: كلفت الشبكة الدكتور دلير صابر إبراهيم بإعداد بحث شامل حول محاولاتها السابقة، وتم جمعه في كتاب بعنوان “عودة الأمل”. كما تبنت وزارة العمل والشؤون الاجتماعية في إقليم كوردستان إعداد مسودة قانون للعقوبات البديلة، والتي قُدمت لمجلس شورى الإقليم لمراجعتها قبل أن تُعرض على مجلس الوزراء.
في عامي 2023 و2024: وسّعت الشبكة أنشطتها لتشمل بغداد، حيث عقدت اجتماعات موسعة مع الجهات الحكومية والمنظمات المعنية، بما في ذلك وزارة العدل والمفوضية العليا لحقوق الإنسان ومستشارية مجلس الوزراء.
في 21 سبتمبر 2024: ضمن احتفالية اليوم العالمي للسلام في أربيل، أُعيد التأكيد على أهمية إدراج العقوبات البديلة في التشريعات الوطنية. وقد قُدمت هذه الفكرة بوصفها ذات أبعاد إنسانية وقانونية واقتصادية واجتماعية، بالإضافة إلى تأثيرها الإيجابي على الصحة النفسية والعائلية.
فعاليات الاحتفالية
بدأت الاحتفالية بكلمة ترحيبية من منظمة المحقق لسيادة القانون، حيث شددت على أهمية مشروع تحسين أوضاع حقوق الإنسان للموقوفين والمحكومين في العراق. ثم ألقى القاضي نادر الهركي كلمة نيابة عن السلطة القضائية، أبدى فيها تأييده لفكرة العقوبات البديلة.
كما ألقى السيد فلاح حسن، مدير عام دائرة المنظمات غير الحكومية، كلمة أكد فيها ضرورة المضي قدماً في مواءمة التشريعات مع المعايير الدولية، مع تأييده لفكرة العقوبات البديلة.
واستعرض السيد شوان صابر، رئيس مجلس إدارة شبكة العدالة للسجناء، الخطوات التي مرت بها الشبكة في رحلة المطالبة بإدراج العقوبات البديلة في التشريعات العقابية. ثم قدم الدكتور دلير صابر مسودة مشروع قانون العقوبات البديلة التي أعدتها الشبكة، والتي قُدمت إلى الجهات الرسمية.
وفي ختام الاحتفالية، فُتحت باب المناقشات بين الحضور الذين شملوا قضاة، ومحامين، وممثلين عن منظمات دولية ومحلية، وإعلاميين، وأساتذة جامعات، ونشطاء في مجال حقوق الإنسان. تم تدوين المقترحات والأفكار التي تم طرحها لأخذها بعين الاعتبار في المسودة النهائية للقانون.
نحو تشريعات عادلة وإنسانية
يواصل شبكة العدالة للسجناء، بالتعاون مع مختلف الجهات المحلية والدولية، العمل على إدراج العقوبات البديلة ضمن التشريعات العراقية، بهدف تحقيق نظام عقابي أكثر إنسانية وعدالة، يسهم في تعزيز حقوق الإنسان ويدعم تحقيق السلام المجتمعي.
